Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES) yeni dönem başladı. Temmuz ayı itibarı ile 18 yaş altındaki kişiler de BES'e katılabiliyor. Birçok aile çocuklarını küçük yaşlardan itibaren Bireysel Emeklilik Sistemi'ne dahil ediyor. BES'e katılımcılarına devlet tarafından destek sağlanıyor. Bireysel Emeklilik Sistemi'nde asgari ücrete gelen artışla birlikte yeni oranlar ortaya çıktı. Asgari ücretin brüt 5004 liraya ulaşmasından dolayı devlet katkısı tavanı 60 bin 48 liraya ulaştı. Hem otomatik BES hem de gönüllü BES yaptıranlar devletten her ay yatırdıkları paranın yüzde 25'ini devlet katkısı olarak aldığından yılda toplamda 120 bin lira BES'e yatırdığında 30 bin lira almış olacak. BES'te olanların 2022'de biriktirdiği yıllık 60 bin liraya karşı ise devlet 15 bin lira verecek.
Asgari ücrete gelen zamla birlikte Bireysel Emeklilik Sistemi'nde de değişiklikler yaşandı. Asgari ücretin yüzde 50.54 oranında zamlanıp 4253 liraya çıkmasıyla birlikte brüt Asgari Ücret de artmış oldu. Brüt asgari ücret 5004 liraya ulaşınca BES'e verilen teşvik tavanı da arttı.
2021 yılında brüt asgari ücretin 3577 lira olmasından dolayı BES'e verilen Devlet Katkısı 42 bin 924 lira ile sınırlı kalıyordu. Bir başka deyişle BES'e 1 yıl içinde 42 bin 924 lira yatırıldığında devlet Katkı olarak 10 bin 728 lirayı tasarruf sahibinin hesabına yatırıyordu. Bunu hesaplarken de 1 yıllık brüt asgari ücretin toplamının yüzde 25'ini tasarruf sahibine veriyordu.
2022 yılı için ise hesaplar değişmiş oldu. BES'deki devlet katkısı, brüt asgari ücret oranında arttı. 2022 yılında brüt asgari ücret5004 lira oldu. Böylece bir yıllık brüt asgari ücret maaşı hesaplandığında 60 bin 48 lira ortaya çıkıyor. 2022 yılında 1 yıl boyunca BES'e 60 bin 48 lira yatıran kişi 15 bin 12 lira devlet katkısını da almış olacak. 15 bin lirayı almak için ise her ay BES'e 5 bin lira para yatırılması gerekiyor.
Kademeli olarak işyerlerinde zorunlu kılınan sistemde kalmak istemeyenler ayrılabiliyor. Otomatik BES düzenlemesinde sistemden cayanların yeniden sisteme dâhil edilmesi için beş yıllık süre bulunuyor. Çalışan sayısına göre kademeli olarak otomatik BES uygulayan işyerlerinin 2017'dee sisteme dâhil ettikleri ve cayma hakkını kullanan ya da sistemden çıkan çalışanlarını 1 Ocak 2022 tarihinde tekrar sisteme dâhil etmesi gerekiyor.
Ayrıca 250-999 arası işçi çalıştıranlar otomatik BES'e geçenler de 1 Nisan 2022'de 5 yıl önce sisteme kattıkları ancak sistemden çıkmış işçilerini tekrar sisteme dâhil edilmesi zorunluluğu bulunuyor. Yenileme uygulaması tek seferlik 2027 yılında (Beş yıl sonra) kişileri yeniden sisteme dahil etme zorunluluğu bulunmuyor.
DEVLET KATKISI 15 BİN LİRAYI GEÇİYOR
Asgari ücretin enflasyonun 29.2 puan üzerinde yüzde 50.5 gibi yüksek düzeyde artması BES yatırımcılarının da yüzünü güldürdü. Çalışanların her ay brüt maaşından yüzde 3 kesilerek BES'e aktarılıyor. BES'te her 100 lira biriktiren vatandaşa 25 lira teşvik veriliyor. Devlet tasarrufları artırmak için birikim hesabı olarak hayata geçirdiği BES'de her 100 lira biriktirene 25 lira teşvik veriyor.
Bunun üst sınırı da asgari ücrete bağlı bulunuyor. Bir yılda fazla brüt asgari ücretin yüzde 25'i kadar teşvik veriliyor. Yıllık asgari ücret 60 bin lirayı geçerken devlet katkısı bu tutarlar üzerinden yüzde 25 ile sınırlandığı için bu yıl 10 bin 728 lira olan 15 bin lirayı geçek. Sadece gönüllü BES'te olanların 2022'de biriktirdiği 60 bin liraya karşı devlet de 15 bin lira verecek.
SİSTEME DÂHİL EDİLEN ÇALIŞANLAR
Otomatik emeklilik sistemi 4A, 4C kapsamında sigortalı çalışanları kapsayan bir uygulama olup, 45 yaşını doldurmayan Türk vatandaşı olan kişiler işverenleri tarafından otomatik olarak sisteme dâhil ediliyor. Otomatik bireysel emeklilik sisteminde, işveren sadece işçi adına işçinin ücretinden bu kesintiyi yapmakla mükellef olan kişi konumdadır. Kesinti çalışanın sigorta matrahı üzerinden hesaplanır ve işçinin net kazancından kesilerek emeklilik şirketine yatırılıyor.
Temmuz ayı itibariyle mevcut sistem 18 yaş altındaki çocuklara da aynı şekilde uygulanıyor. Çocukların BES hesabına yatırılacak her 100 liraya karşılık devlet 25 lira katkıda bulunuyor. BES, artık 18 yaş altı çocuklar için de kumbara görevi görüyor. Aile üyeleri için ayrı ayrı hesap açılarak yüzde 25'lik devlet katkısından daha fazla yararlanılıyor.
HER AY DÜZENLİ YATIRILIYOR
Devlet katkısı her ay düzenli olarak hesaba yatırılıyor. Sistemden erken ayrılanlar katkıyı eksik alıyor. Sistemde on yıl kazanlar devlet katkısı hesabındaki tutarın yüzde 60'ına, üç yıl kalanlar yüzde 15'ine, 6 yıl kalanlar da yüzde 35'ine lak kazanıyor. Sistemde 56 yaşına kadar bekleyenler ise devlet katkısının yüzde 100'ünü alabiliyor.
Ölüm ya da maluliyet halinde de devlet katkısının tamamı ödeniyor. Emekliliğe hak kazananlar hesaptaki birikimini bir program dâhilinde talep edebilir. Bu eşit taksitler şeklinde olabileceği gibi toplu olarak da çekilebilecek. Bir diğer seçenek de ömür boyu emeklilik aylığı şeklinde olabilir. Emekliliğe hak kazanma yaşı 56.
VERGİ İNDİRİMİNDE DE KULLANILABİLİR
Ücretli olarak çalışan, serbest meslek sahipleri kendiniz ve aile bireylerinizin birikimli hayat sigortası poliçeleri için ödediğiniz primlerin yüzde 50'si vergi indiriminde kullanılabilir.
Sağlık, hastalık, kaza, ölüm, işsizlik, doğum, analık, eğitim gibi diğer hayat sigortaları poliçesi için ödenen primlerin tamamı aylık brüt ücretin yüzde 15'ini, brüt asgari ücretin toplam tutarını aşmamak koşuluyla vergi indiriminde kullanılır. (Sabah)