Dünya genelinde her yıl 1,6 trilyon ton gıda çöpe gidiyor. Gıda israfını engelleme çalışmaları uluslararası alanda önemli olurken, İSTİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakkı İsmet Aral, bu konuyu ciddiyetle ele aldıklarını ve iki sene içerisinde yapacakları aksiyonlarla 2-3 milyar dolarlık gıda israfını önlemeyi amaçladıklarını vurguladı.
Türkiye'de gıda israfına karşı çalışmalara hız verilmeye başlandı. Özellikle pandemi döneminde önemi daha da artan gıdanın, korunması ve israfın engellenmesi amacıyla belediyelerden başlayarak bir takım çalışma prensipleri masaya yatırılıyor. İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakkı İsmet Aral, Esnaf Bülteni tarafından düzenlenen Lonca İş Sohbetlerine konuk oldu. Aral, gıda israfını engelleme çalışmaları hakkında bilgiler verdi. İstanbul Ticaret Borsası'nın gıda israfı ile ilgili çalışmalarına Mart 2019 tarihinde başladığını, bu amaçla Gıda İsrafını Engelleme Komisyonunu kurduklarını belirten Aral, "Bu komisyon yaklaşık 1,5 senedir çalışıyor. Türkiye'de aynı dünyada olduğu gibi gıdaların üçte biri maalesef çöpe gidiyor" dedi.
"BM her ülkeden gıda israfını önlemesini istiyor"
Aral, Birleşmiş Milletler'in (BM) 15 senedir Dünya Tarım Örgütü üzerinden gıda israfını önlemek için çalışmalar yaptığını hatırlatarak, "Dünyada 1,3 trilyon dolarlık, yani 1,6 milyar ton gıda çöpe atılarak israf ediliyor. Biz bu rakamları BM'den aldıktan sonra döndük, ülkemizdeki duruma baktık. BM gıda israfını dünyanın taşıyamayacağını belirtiyor. Bütün ülkelerin bu konuda çalışma yapmasını istiyor. 2050 yılında dünya nüfusu iki kat artarak, 9,8 milyara çıkacak. Gıda talebi de 2 kat artacak. Yüzde 33'e yakın gıda israfını bu dünya kaldıramaz. Onun için öncelikle bu israfı önlemeliyiz" diye konuştu.
Türkiye'de gıda ihracatı kadar gıda israfı yapıldığını belirten Aral, "Gıda israfını, insanların gözlerine soka soka anlatmaya, bu işin çok ciddi olduğunu söylemeye çalışıyoruz. Amacımız, iki sene içerisinde yapacağımız aksiyonlarla 2-3 milyar dolarlık gıda israfını önlemek. İki fazımız var, hem gıda israfı hem de gıda kaybı. Gıda israfı ile ilgili çalışmayı hallettikten sonra gıda kaybına geçeceğiz. Bu faz da 5 sene sonra başlayacak. İkinci fazda Tarım Bakanlığının olması gerekiyor. Çünkü gıda kaybı ürünün sökümünde, depolanmasında, ilaçlanmasında, silolara konulmasında, nakliyesinde ve üretim yerine kadar giden süreçte meydana geliyor" dedi.
"Belediyeler çöp ayrıştırmasına gitmeli"
Yerel Yönetimleri, 2015'te çıkan Belediye Yasası'na uyarak çöp ayrıştırması yapmaya çağıran Aral, "Kanun çıkmış durumda, evlerde de çöpleri ayrıştırılması gerekiyor. Belediyeler mahalle aralarındaki konteynerların şeklini değiştirmek zorunda. Gıda çöplerini toplayacak kamyonların farklı olması gerekiyor. Avrupa çöpleri yıllardır ayrı topluyor. Çöpleri ekonomiye döndürüyor. Bizim işimiz aslında çöpe gitmemesi" açıklamalarında bulundu.
TİDER ile birlikte gıda bankacılığı üzerinde çalıştıklarını kaydeden Aral, gıda bankacılığının gıda israfını önleyecek çok önemli bir mekanizma olduğunu söyledi. Aral, "Bu sistem Türkiye'de kurulabilir. Marketlerdeki, perakendedeki gıda iadelerini önleyeceğiz. Şu anda Avrupa'da birkaç ülkede marketlerin gıdayı üreticiye iade etmesi yasaktır. Marketler gıda iadesini yapamıyorlar. İadesi yaklaşan ürünleri, Gıda Bankacılığına teslim ediyorlar. Gıda bankacılığına verdiği her ürünü, kendi alış fiyatından gider yazabiliyor. KDV'sini de devletten alabiliyor. Böyle bir sistem içerisinde Avrupa'da birkaç yerde bu sistem devam ediyor" diye konuştu. Aral, TİDER ile birlikte hazırladıkları projeyi tamamlamakta olduklarını yakında ilgili makamlara sunacaklarını bildirdi.
"İsrafı önleyecek ilk müfredatı hazırlayıp MEB'e gönderdik"
Otellerde açık büfenin kaldırılmasının israfı yarı yarıya azaltacağını ifade eden Aral, israfı engelleme amacıyla STK'lar ile yürüttükleri çalışmalardan sonra Milli Eğitim Bakanlığı ile de müfredat çalışması yapacaklarını açıkladı. Müfredat çalışmasının sadece ilköğretimde olacağını belirten Aral, şunları söyledi: "Bu müfredat sadece ve sadece ilköğretim için yapılan bir müfredat olacak. Haftalık bir ders olarak gıda israfını konu alacağız. Çocukların kitaplarını hazırlıyoruz. Avrupa'da örnekleri var, bunları da inceliyoruz. Çocukların eğitimi konusunda FAO ile işbirliği içerisindeyiz. Kitapları şu anda İtalyancadan, İngilizceden çeviriyoruz. Türkiye'ye uygun, kültürümüze uygun şekilde değiştiriyoruz. Bu kitapların ilköğretim çağındaki çocuklara gıda israfı dersi olarak okutulması için bir müfredat hazırlıyoruz. Milli Eğitim Bakanlığının bir haberi var. İlk çalışmayı gönderdik. Bu kitap çalışmalarını da bitirdikten sonra inşallah beraber oturup Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte bu konunun müfredata girmesi için büyük bir adım atacağız".
"Kamu spotlarımız yayına hazır, top RTÜK'te"
Aral, konuşmasında üniversite öğrencilerine yönelik düzenledikleri gıda israfı konulu yarışma ve kamu spotları hakkında da bilgi verdi. Aral, "Kamu spotlarını RTÜK'e gönderdik. İnşallah onlarda yayınlanması için TV kanallarına gönderirler" dedi.