Yılın sonunun yaklaşması ile birlikte peş peşe zam haberleri geliyor. Tüm çalışanlar zam oranlarını yakından takip ediyor. Asgari ücretin açıklanmasının ardından belli oldu. 2022'de 3972.82 TL olacak. Çalışan, çalışmayan tüm vatandaşları yakından ilgilendiriyor. Zam tutarları netleşti. Tek tek hesaplandı.
Asgari ücrete gelen rekor zammın ardından başta emekli ve memurlar olmak üzere tüm çalışanlar aynı şekilde yüksek zam beklentisi içerisine girdi.
Asgari ücret artışı sadece asgari ücretlileri değil dolaylı olarak pek çok kişiyi etkiliyor. İşsizlik maaşından 65 yaş aylığına kadar birçok kalemde ücretler arttı. Maaşlar değişti.
Çalışma hayatında asgari ücrete bağlı parametreler yeni yılla birlikte değişecek. Milliyet'ten Cem Kılıç asgari ücret ile nelerin değişeceğini yazdı. İşte çalışan, çalışmayan, 65 yaş aylığı alan, SGK primi ödeyen milyonlarca kişiyi ilgilendiren o yazı...
Geçtiğimiz hafta asgari ücret belirlenince çalışma hayatı ile ilgili pek çok parametre de değişti. Asgari ücretin vergi dışı bırakılması ile birlikte AGİ uygulaması ve asgari ücretin üzerinde maaş alan kişiler için vergi muafiyetinin uygulanıp uygulanmayacağı sorulara gündeme geldi.
Önümüzdeki hafta Meclis komisyonunda görüşülmeye başlanacak torba kanunda yer alan madde bu konuda bir öngörü sunuyor. Komisyonda yapılacak düzenlemeler ile konu netleşecektir. Ancak kesin olan şu ki çalışma hayatında asgari ücrete bağlı parametreler yeni yılda değişecek.
Günlük 166.8 TL
Asgari ücret 2022 yılı boyunca brüt 5.004 TL olarak uygulanacak. Bu rakam aylık. Ancak asgari ücret kural olarak günlük belirleniyor. Günlük asgari ücret rakamı ise 166,8 TL. Buna göre sigortalı bir çalışanın SGK’ya bildirilebilecek prime esas kazanç günlük üst sınır 1.251 TL’ye, aylık üst sınır ise 37.530 TL’ye yükselmiş oldu. Yani bir sigortalı için SGK’ya en fazla 37.530 TL üzerinden prim ödenebilecek.
Bağ–Kur’lunun primi
Primlerini kendisi ödeyen Bağ – Kur’lular için yeni yılda en düşük prim 1726.38 TL. Bağ – Kur’lular düzenli ödemede 5 puan prim indirimden faydalanabiliyor. Prim borcu olmayan ve 5 puan indiriminden yararlanan Bağ – Kur’luların prim miktarı 1476.18 TL’ye inecek. Tarım Bağ – Kur’lular için ise prim miktarı 1668.83 TL olacak. Primini düzenli ödeyen Tarım Bağ – Kur’lular ise 1426.97 TL prim ödeyecekler.
'İsteğe bağlı' sigorta ne oldu?
Sigortalı olarak çalışmayan fakat isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek Bağ – Kur’lu sayılan kişilerin de 2022 yılında ödemesi gereken aylık prim miktarı 1601.28 TL olacak. Kendi primini ödeyerek sigortalı olan isteğe bağlı sigortalılar yıl boyu 1601.28 TL prim ödeyecekler.
2022 yılında ev hizmetlerinde 10 günden az çalıştırılan kişiler için günlük ödenmesi gereken prim miktarı 3.34 TL olacak. Diğer yandan 10 gün ve daha fazla çalıştırılan kişiler için ödenmesi gereken prim 54.21 TL’ye yükselecek. Ev hizmetlerinde ayda 10 günden az çalıştırılan kişiler yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına tabiler. Bu nedenle de 10 gün ve daha fazla çalıştırılan kişilere göre aylık ödenmesi gereken prim tutarları farklılaşıyor.
İşsizlik ödeneği ne kadara çıktı?
İşsizlik ödeneğinin miktarı da işsiz kalan kişinin SGK’ya bildirilen kazancına endeksli. İşsiz kalmadan önceki son dört aydaki kazançlar üzerinden hesaplanan işsizlik ödeneğinin tutarı, asgari ücretteki artışla birlikte mayısta işsiz kalan bir asgari ücretli için 1986.41 TL olacak. Diğer yandan ocaktan itibaren işsizlik ödeneğinin tavan miktarı 3972.82 TL olacak. İşsizlik ödeneği hesaplanırken bulunan tutar 3972.82 TL’nin üzerinde olsa bile ocak ayından itibaren en fazla bu tutarda işsizlik ödeneği ödenecek. Bu tutarın üzerinde işsizlik ödeneği ödenmeyecek.
65 yaş aylığı
65 yaş aylığının miktarı asgari ücrete değil, memur maaş katsayısına endeksli. Dolayısıyla 65 yaş aylığının miktarı yeni yıl ile birlikte belli olacak. Ancak 65 yaş aylığı için gerekli şartlar içerisinde yer alan gelir sınırı asgari ücrete göre belirleniyor. 2022 yılında 65 yaş aylığı için gerekli şartları sağlayan kişilerin gelir tespiti yapılırken 1417.66 TL tutarı baz alınacak. Bu tutarın üzerinde gelir varsa 65 yaş aylığı bağlanamayacak.
Bu kişiler gelir testi yaptırırlar ve yaşadıkları hane içerisindeki kişi başına düşen gelir asgari ücretin üçte birinden düşük olursa bu durumda genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından ödeniyor. Ancak gelir testi sonucu sınır aşılmışsa bu durumda primlerin kendileri tarafından ödenmesi gerekiyor. İşte gelir sınırı 2022 yılı için 1168 TL olarak uygulanacak. Gelir testi sonucu gelir sınırı aşılmışsa bu durumda ödenecek prim de 2022 yılı boyunca 150.12 TL olacak.
Borçlanma bedelleri
Sosyal güvenlik sisteminde borçlanma bedelleri de asgari ücrete endeksli. 2022 yılı boyunca bir günlük borçlanma bedeli 53.38 TL olacak. Yurtdışı borçlanmasında bu tutar 75.06 TL olarak uygulanacak. Bu çerçevede 12 aylık askerlik borçlanmasının bedeli 19.215 TL’yi 18 aylık askerlik borçlanmasının bedeli 28.823 TL’yi, bir çocuk için doğum borçlanmasının bedeli ise 38.430 TL’yi bulacak. Bu rakamlar ocak ayı ile birlikte devreye girecek. Dolayısıyla borçlanma yapmayı düşünenlerin yıl bitmeden taleplerini iletip borçlarını ödemeleri avantajlarına olacaktır.
Türkiye gazetesinden İsa Karakaş'ın yazısına göre ise; Hastalık, analık ve iş kazası istirahat rapor parası zamlanacak.
Çalışan sigortalıların iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında verilen istirahat süresince geçici olarak çalışamadıkları hâllerde kendilerine halk arasında rapor parası olarak bilinen geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.
SGK mevzuatı gereğince belirtilen hâllerde sigortalılara, yeniden tespit edilen alt sınırların altında bir günlük kazanç üzerinden ödenek almakta bulunanların veya almaya hak kazanmış yahut kazanacak olanların bu ödeneklerinin, günlük kazancın alt sınırındaki değişikliklerin yürürlüğe girdiği tarihten başlanılarak, değiştirilmiş günlük kazançların alt sınırına göre ödenmesi gerekmektedir. Buna göre yeni belirlenen asgari ücret muvacehesinde belirtilen ödenekler de 01 Ocak 2022 tarihinden itibaren yaklaşık %47 zamlı olarak ödenecektir.
HASTALIK RAPOR PARASINDAKİ ARTIŞ
Hastalık hâlinde SGK ilk iki gün için rapor parası vermemektedir. Hastalık hâlinde verilecek (rapor parası) geçici iş göremezlik ödeneği,
Yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı,
Ayaktan tedavilerde ise günlük kazancın üçte ikisi oranındadır. Bu durumda ayakta tedavi gören hastalar yatarak tedavi gören hastalara göre daha fazla ödenek almaktadır.
SGK, asgari ücretlilere 2021 yılında 10 günlük hastalık raporu (ilk 2 gün için ödeme yapılmıyor) için en az (yatan) 477,00 TL en çok (ayakta) 636,00 TL arasında ödeme yaparken 01 Ocak 2022 tarihinden itibaren ise bu ödemeleri yatan asgari ücretli için 667,20 TL, ayakta tedavi gören asgari ücretli için ise 889,60 TL zamlı olarak ödeyecektir. Bu durumda iş göremezlik ödeneklerine %47’den fazla zam söz konusu olacaktır.Rapor parası için hâlen çalışıyor olmak ve hastalıktan önce en az 90 gün sigorta priminin bulunması gerekmektedir.
İŞ KAZASI HÂLİNDE HER GÜN İÇİN ÖDEME YAPILIYOR
Çalışanların iş kazalarına maruz kalmaları hâlinde hastalıktan farklı olarak iş göremez kaldıkları her gün için SGK ödeme yapmaktadır.Ayrıca iş kazasında sigortalının hastalıkta olduğu gibi bir yıl içinde en az 90 gün prim ödeme şartı da yoktur.
İş kazası sonucu geçici iş göremez durumda olan ve asgari ücret dışında başka bir ödeme almayan bir sigortalının 10 gün rapor alması hâlinde yatarak tedavi görmesi hâlinde 834 TL ayakta tedavi görmüş ise 1.112 TL rapor parası alacaktır.
DOĞUM PARASINDA ARTIŞ
Sigortalı kadının analığı hâlinde, doğumdan önceki ve sonraki 8’er haftalık sürede, çalışmadığı her gün için SGK geçici iş göremezlik ödemesi yapmaktadır.
Doğumuna 8 veya çoğul gebelikte 10 hafta kaldığı ya da 3 hafta kalıncaya kadar çalışabileceğine dair rapor alan kadın sigortalının erken doğum yapması nedeniyle kullanamadığı doğum öncesine ait günleri de doğum sonuna ilave edilerek geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir. Bunun için de doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 90 gün SGK primi ödenmiş olması gerekmektedir. Ayrıca istirahatli olduğu süre içinde iş yerinde çalışmamış olması, (Sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma 3 hafta kalıncaya kadar çalışma durumu hariç), istirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin yitirilmemiş olması ile doğum olayının canlı veya ölü olarak gerçekleşmiş olması şartları da aranmaktadır.
Buna göre asgari ücret dışında başka bir ödeme almayan sigortalı kadının analığı hâlinde tamamen yatarak tedavi görmüş ise 16 hafta için 2021 yılında 5.366 TL ödeme alırken, 01 Ocak 2022 tarihinde itibaren ise 7.506 TL alacaktır.
Ayakta istirahatli kalmış ise bu durumda 2021 yılında 7.155 TL alırken 01 Ocak 2022 tarihinden itibaren ise yaklaşık 10.000 TL alacaktır.
Son olarak analık ve hastalık hâllerinde suistimalleri önlemek için bu yıl içinde yapılan değişikliklerle analık ve hastalık hâllerinde iş göremezliğin başladığı tarihten önceki 3 ay yerine 12 aydaki prime esas kazançlar üzerinden hesaplama yapılmaya başlandığını hatırlatalım.