Havaların soğuması nedeniyle zencefil ve zerdeçal gibi kışlık baharatlara olan ilginin arttığı açıklama ediliyor. Bu gibi ürünlerin akciğer rahatsızlıklarına, üstteki solunum yolu enfeksiyonlarına ve böylece çok sıhhat problemine karşısında yardımsever olduğu bilinirken; kan dolaşımını hız yapmak ve daha dinç elde etmek için de değişik baharatları tüketenlerin olduğu belirtildi. Ancak fiyatı düşürmek için ürünün içine buğday, bulgur ve güya maddeler karıştırılınca ayrıca üründen alınan verimin azaldığı hem de müşterilerin mağdur duruma düştüğü aktarıldı. Böyle bir durumla karşılaşmamaları için tüketicilere tavsiyelerde yer alan aktarlar, insanları güvenilir yerlerden alışveriş yapmaya ve birkaç lira için kaliteden vazgeçmemeye ağırlama etti.
Baharata farklı maddeler karıştırıyorlar
Zencefil, zerdeçal, havlıcan ve tarçın gibi baharatlara daha çok ağırlık verilmeye başlanan bu dönemde müşterilerin nelere dikkat edilmesi gerektiği aktarlar göre anlatıldı. Eskişehir'de aktar dükkânı işleten Tuncay Tezcan, “İnsanlar soğuk havalarda ceset dirençlerini korumak için kışlık baharatlara yöneliyorlar. Bu ürünlerin tatbik amaçlarından bahsedelim. Zencefil üstteki solunum yolları enfeksiyonlarına, akciğer rahatsızlıklarına, öksürük problemlerine çok faydalı. İnsanlar zencefili balla karıştırıp şifa bulmaya çalışıyorlar. Bunların içerisine de sahte ürünler, bambaşka maddeler girdiği vakit kalitenin düştüğünü ve ürünün etkisinin azaldığını görüyoruz. Herif baharatçıya geliyor, şifa bulmak için zencefil alıyor lakin zencefil katkılı olduğu vakit istediği sonucu alamıyor. O süre da ayrıca müşterimiz mağdur olmuş oluyor hem de baharat sektörü olarak bizim ayağımıza bunalmış oluyoruz. Bu hilelerin varlığı canımızı çok sıkıyor. Mesela ne gibi şeyler yapılıyor? Karabiberin içerisine farklı ürünler katıyorlar. Örneğin en fazla uygulanan hilelerden bir parça başına buğday, bulgur gibi maddeler katıyorlar karabibere. Tabii bu sağlık açısından bir hasar oluşturmuyor fakat karabiberin kalitesini en ince ayrıntısına kadar bozuyor” yaşanan durumu böyle özetledi.
“Müşterilerin, tadına bakmadan bunu anlaması şiddet”
Bu gibi hilelerin, ürünün tüketiminden önce ayrım edilmesinin böylece mümkün olmadığı aktarılırken; satıcılar, güvenilir yerlerden alışveriş yapmanın ne değin kayda değer bir mesele olduğunun altını çizdi. Sözlerine sürekli Tezcan, “Müşterilerimiz bunlara nasıl dikkat edecekler? Natürel bu hileler gözle farksız. Anca lezzetlerinden, tatlarından bilebilirler. İnsanlar alışverişe çıktığı süre güvendikleri yerlerden alışveriş yapmalılar. Müşteriler ürünün imalat noktalarını sorgulasınlar. Bakanlık onayı var mı onları sorgulasınlar. Kafalarına takılan herhangi bir şey oldukları vakit satıcıdan mutlaka veri istesinler. Yani bu nesil şeylerle karşılaşmamak, sahte ürünlere maruz kalmamak için yapacakları en iyi şey güvendikleri baharat satıcılarından alışveriş yapmaktır” biçiminde konuştu.
Nitelikli mahsul ucuza satılmaz
Dövizdeki hızlı yükselişten nedeniyle baharat fiyatlarında da artış yaşandığı belirtilirken, nitelikli ürünlerin fiyatlarının doğal olarak bir iki tık yukarıda olduğu açıklama edildi. Tecrübeli aktar dükkânı sahibi Tuncay Tezcan, “Müşterilerimiz ekonomik sıkıntılarından nedeniyle natürel ki hesaplı fiyatlara ürün elde etmek istiyor ama ucuza alacağım diye kesinlikle sahte ürünlere rağbet etmesinler. Çünkü baharatlar dosdoğru kullanılıyor ve vücutlarına giriyor. Bunlar ileride mutlaka ve mutlaka afiyet yönünde deformasyonlara, rahatsızlıklara sebebiyet verir. İleride karaciğer yetmezliği, böbrek problemleri gibi hastalıklarla karşılaşılabilir. En güzeli doğal ürünleri seçim etmektir. Tabii ancak fiyat kıstasına bakacaklar fakat en kayda değer şey ürünün kalitesi” diyerek sözlerini noktaladı.
“Paket baharatların güvenilirliği sorgulanabilir”
Marketlerde satılan paket baharatların güvenilirliğinin sorgulanması gerektiği aktarıldı. Bu ürünlerin yiyecek kodeksi testlerinden geçseler de kalitenin yüksek olmayabileceği açıklama edildi. Yıllardır aktar işinin içinde olan Eskişehirli otuz yıllık esnaf Koray Özkılıç, konu hakkında şu ifadeleri kullandı:
“Ben karabiberi burada müşterinin önünde çekerim. Çünkü tip, önünde karabiberin çekildiğini gördüğü zaman aldanma olmadığını anlar. Paket karabiber alındığında kaliteden kesin olamayabiliyorsunuz. Tabii insanları zan aşağı bırakmamak lazım ama örneğin marketlerde paket baharatlar var. Ben bunların güvenilirliğinden belirsizlik ederim. Çünkü pakette olduğu için gıda kodeksine uygun olsa da ürünün etkin değeri düşüktür. Yani ürünler numuneye girdiği zaman bir problem çıkmaz ve gıda tüzüklerinden geçer ama kalite olarak düşüklük olabilir. Bugün bir karabiberin paketini açtığınız süre buram buram karabiber kokusunun yayılması ve insanı hapşırtması lazım. Fakat bunu paket mallarda yakalamanız baskı çünkü kalitesi düşük. Değişik türlü zaten ayrıca market kazanacak hem bunu imal eden kazanacak hem aracı kazanacak diye düşünürsek bunu fiyat olarak yetişmek fazla zordur."
“Kendini bilen esnaf, hileye başvurup adını kirletmez”
Anında her sektörde alışveriş yaparken güvenilir işletmelerin seçim edilmesi gerektiğini vurgulayan Koray Özkılıç, işini iyi yapmaya çalışan insanların bu gibi hilelere başvurmayacağını belirtti. Özkılıç, “En önemlisi düzenli alışveriş yapılan ve bilinen yerden bu ürünleri almaktır. Kendini haberdar olan esnaf, adına leke getirmemek için hileye katiyetle başvurmaz. Fakat cebine üç beş kuruş parayı koyup emekli olduktan sonradan ‘bu işte para var' diyerek bu işe soyunan adam işi bilmediği için ister istemez hileli malları alarak vitrinine koyar ve farkında olmadan da çevresindeki eşine dostuna haksız malı verir. Buna çok dikkat etmek gerekli” dedi.
"Birkaç lira için kaliteden olmayın"
Sektörün deneyimli isimlerinden olan Özkılıç, “Bugün piyasada toptancıdan mülk alırken bir ürünün minimum ve en yüksek hali aralarında minimum on lira fark vardır. Bu on lira kâr marjından nedeniyle yok, ürünün etkili değerini azaltan maddelerden kaynaklanır. Ben örneğin kendim çektirip alıyorum fakat en azından kafam sıcacık olsun. Malı verirken memnuniyetle verebiliyorum. Karabiberi tartarken bile beni hapşırtabiliyor. İnsanlara çağrım şudur; bir iki lira fark için bildikleri, tanıdıkları aktarı değiştirmesinler. Sektörde uzun senelerdir olan, kendini kanıtlamış firmalardan alışveriş yapmalarını tavsiye ediyorum” dedi.
Bahadır Turgut - Moshıur Rahman