TUNUS (AA) - Tunus’taki ekonomik kriz nedeniyle son aylarda, birçok temel gıda maddesine erişimde sıkıntı yaşanması krizin giderek derinleştiğini gösteriyor.
Cumhurbaşkanı Kays Said, temel gıda maddelerini stoklayan tüccarların tekelleşmesine izin vermeyeceklerini defalarca söylemesine rağmen emniyet güçlerince yapılan operasyonlarda stoklanmış tonlarca gıda maddesi ele geçirildi.
Operasyonlarda ele geçirilen malların piyasaya herhangi bir olumlu etkisi olmadığı için temel gıda maddelerindeki "kıtlık hali" devam ediyor.
2021 yılında bitkisel yağ, irmik, şeker, pirinç ve un gibi birçok temel gıda maddesi kilo veya miktar sınırı konularak vatandaşlara satıldı.
Küresel piyasalarda artan fiyatlar ile yerel piyasadaki istikrarsızlık birbirini besleyerek, Tunuslu vatandaşın alım gücünü hızla aşağıya doğru çekti.
Temel gıda maddelerinde spekülasyon
Tunus Tüketici Rehberleri Örgütü Başkanı Lütfi er-Riyahi, piyasadaki temel gıda maddelerindeki kıtlığın en büyük sebebinin dağıtım kanallarındaki spekülatörler olduğu görüşünde.
Piyasada yaşanan kıtlığı AA muhabirine değerlendiren Riyahi, "Ticaret Bakanlığı yaptığı teftişlerde yüksek miktarlarda gıda maddelerine el koyuyor, bunun anlamı piyasada malın mevcut olduğudur. Gıda maddeleri bolca bulunmasına rağmen kıtlık çekiliyorsa, piyasaları spekülatörlerin kontrol ettiğini söyleyebiliriz." değerlendirmesinde bulundu.
Serbest piyasanın hakim olduğu Tunus’ta fiyatların satıcılar tarafından belirlendiğini hatırlatan Riyahi, "stokçular ellerindeki malları tutmaya devam ettiği müddetçe fiyatların artacağını" vurguladı.
Temel gıda maddelerindeki kıtlık küresel boyutta
Tunus Ticaret ve İhracatı Geliştirme Bakanı Fadile er-Rabihi, piyasada temel gıdalarda yaşanan kıtlığa ilişkin yaptığı birçok açıklamada, piyasalardaki arz-talep dengesizliğine dikkati çekerek yüksek talepten dolayı bazı temel gıda maddelerinin tedarikinde aksamalar yaşandığını belirtti.
Rabihi, Tunus’ta olduğu gibi küresel boyutta da tekelcilik, artan talep, hammadde ve petroldeki fiyat artışlarının Tunus’taki bazı temel tüketim maddelerini doğrudan etkilediğini ve yaşanan kıtlıkta ana unsurun bu olduğunu savundu.
Ticaret Bakanlığı Rekabet ve Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürü Hüsameddin et-Teviti de yerel basına yaptığı açıklamada, temel ihtiyaç maddelerine yönelik artan talep için yeterli arzın oluşturulamadığını ifade etti.
Vatandaşların ihtiyaçlarının üzerinde talepte bulunduğunu aktaran Teviti, talepte artan dengesizliğin yanı sıra ülkede tekelcilik yapan, malları stoklayan ve rastgele piyasaya sürenlerin bu kıtlığın sebepleri arasında olduğuna işaret etti.
Piyasadaki fiyat artışları
Ülkede Aralık 2021’de enflasyonun yüzde 6,6 oranında yükselmesi, gıda fiyatlarındaki artışı da beraberinde getirdi.
Yetkililer her ne kadar temel gıda maddelerinde her hangi bir kıtlık olmadığını iddia etse de piyasada bazı ürünlerin bulunamaması ya da sınırlı miktarda tüketiciye satılması vatandaşı rahatsız ediyor.
Ev hanımı Naime T. AA muhabirine "Fiyatlardaki artışlar çok yüksek, bu artışlar haksız bir şekilde yapılıyor. Temel gıda maddelerindeki sübvansiyonu kaldırmakla tehdit ediyorlar, bu bizi daha çok korkutuyor." dedi.
Yaklaşan ramazan ayından dolayı malların stoklandığını söyleyen Naime, fiyatların ramazan ayında daha da artacağı görüşünde.
Tunus’ta un, yağ, şeker gibi birtakım temel gıda maddelerinde fiyat artışını durdurmak için devlet tarafından sübvansiyon uygulanıyor.
İnşaat işçisi Halid Hamid ise yaşanan ekonomik krizden dolayı, temel gıda maddelerini temin etmekte zorlandığını söyledi.
Hamid sözlerini şu şekilde sürdürdü:
"Devrimden önce (2011 Tunus Devrimi) şimdikinden daha düşük maaş alıyordum ama ailemin tüm ihtiyaçlarını karşılayabiliyordum. Bugün maaşımdaki artışa rağmen ihtiyaçlarımı karşılamakta çok zorlanıyorum."
Kıtlığın sebebi siyasi kriz
Tunus Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nde Profesör Rıza eş-Şekendali, devletin ticaret yollarını kontrol edemediğini bu nedenle temel gıda maddelerindeki kıtlığın derinleştiğini söyledi.
Sendikaların devletin kontrol edemediği alanlarda devreye girdiğini belirten Şekendali, "Siyasi krizden dolayı devlet yok, bu yüzden yaşanan otorite boşluğundan faydalanan sendikalar, kendi dayatmalarını kabul ettiriyorlar. Bu da fiyat artışlarına neden oluyor." dedi.
Şekendali, devletin fiyat politikasını da eleştirerek, "Ülkede ticari bir kaos durumu yaşanıyor. Devletin mali düzen üzerinde kontrolü yok, bu nedenle fiyatları düzenlemekten aciz kalıyor." ifadelerini kullandı.