Sultan 2. Abdülhamid Han'ın "Hayalim" dediği Filyos Vadi Projesi'nde çalışmalar tüm hızla sürerken BEÜ Öğretim Üyesi Dr. İshak Turan, Türkiye'nin başta Çin olmak üzere Orta Asya ülkeleriyle Avrupa arasında önemli rol üstleneceğinin altını çizdi.

Bir yandan ihtiyacı olan ham maddeyi taşımayı diğer yandan da ürünlerini güvenli bir şekilde ihraç etmeyi amaçlayan Çin'in, büyük kapasiteli limanlara önem verdiğinin altını çizen BEÜ Öğretim Üyesi Dr. İshak Turan, Filyos Vadi Projesi'nin önemine dikkat çekti. Yıllık 25 milyon ton kapasiteli Filyos Limanı'nın Çin'in Kuşak ve Yol Projeleri kapsamında yeni lojistik merkezi olacağının altını çizdi.

Türkiye'nin en büyük beş yatırımdan birisi olan Filyos'un mega bir proje olduğunu hatırlatan Turan, endüstri bölgesi, liman, demiryolu ve havaalanı gibi ulaşım imkanları ile jeostratejik ve jeoekonomik bir öneme sahip olduğunu vurguladı. Filyos'un bunun yanı sıra Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerle de ticareti geliştirme kapasitesi olduğunu söyleyen İshak Turan, Türkiye'nin Orta Asya ve Avrupa arasında önemli bir köprü görevi gördüğünü hatırlattı.

Yeni teknolojik hamlelerde hayati öneme sahip

Ankara'ya 250, İstanbul'a 350 kilometre mesafedeki Filyos'un çevre illerinde 30 milyona aşkın nüfusun yaşadığına dikkat çeken İshak Turan, geniş çerçevede bakıldığında Filyos ile Çin bağlantısına vurgu yaptı. Aynı zamanda Çin Dış Politikası, Çin Enerji Güvenliği ve Enerji Diplomasisi üzerine çalışmalar yapan Öğretim Üyesi Dr. İshak Turan, savunma sanayinin yanı sıra tıbbi araç ve gereçler, hava ve uzay gibi ileri teknolojileri hatırlatarak Türkiye'nin önemli bir sıçrayış yapacağını söyleyerek Filyos'un hayati bir öneme sahip olduğunu söyledi.

"Çin'in kuşak yol ticaretinde muazzam bir projeye dönüştü"

Sultan 2. Abdülhamid Han'ın "Hayalim" dediği Filyos Projesi'nin, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal döneminde şekillendiğini ve 2023 vizyonunda önemli bir yere sahip olduğunu söyleyen Turan, "Filyos Vadi Projesi Türkiye'nin en büyük projelerinden bir tanesi. Hatta Abdülhamid'id "hayalim" dediği proje. Özal döneminde bu proje bir temellendirildi. Güney-kuzey yolunda bir ticaret yolu olarak düşünülmüştü. Ancak zaman içerisinde Çin'in kuşak yol ticareti içerisinde orta kuşakta yer alan Türkiye için muazzam bir projeye dönüştü" diye konuştu.

İshak Turan, 2013'te Çin Devlet Başkanı Şi Jinping tarafından ilan edilen modern İpek Yolu olarak da bilinen Kuşak ve Yol İnisiyatifi'nin Doğu-Batı hattında kara ve deniz olmak üzere iki ana güzergaha sahip olduğunu hatırlattı. Turan, orta koridor kısmında Türkiye'nin jeostratejik konumu ile Doğu ile Batı arasında hayati bir öneme sahip olduğuna vurgu yaparak, son dönemde artan karşılıklı demiryolu taşımacılığı ile ülkeler arası üretim ve ticaretin artacağını söyledi.

"Nahçıvan koridorunun açılmasıyla Türkiye ile Orta Asya arasında bağlantı kurulacak"

Çin'in Kuşak ve Yol İnisiyatifi kapsamında Pakistan ile İran üzerinden Türkiye ve buradan da Avrupa'ya alternatif yeni bir ulaşım yolu projesi üzerinde durduğunu söyleyen Turan, bu yolun hayata geçmesi haline Türkiye ve Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında liman taşımacılığının daha da artmasıyla Filyos'un önemli bir görev üstleneceğini söyledi. Nahçıvan koridorunun açılmasıyla birlikte Türkiye ile Orta Asya ülkeleri arasında bağlantı kurulacağını söyleyen Dr. İshak Turan, "Özellikle 1990'lı yıllardan sonra buradaki Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetleri bağımsızlığını kazandıktan sonra Rusya'ya olan bağımlılıklarını bir şekilde azaltmaya çalışıyorlar. Bağımlılıklarını azalttıkça daha çok giderek Çin'e bağlanmaya başladılar. Buradaki Türki cumhuriyetlerin en büyük tehlikesi. Şimdi onlar da hem enerji kaynaklarını dışarıya ihraç etmekte hem de diğer ekonomik potansiyellerini artırmak için yeni yollar arayışındalar. İşte baktığınız zaman Nahçıvan koridorunun da açılmasıyla birlikte Türkiye ile Orta Asya ülkeleri arasında bir bağlantı kurulacak. Bu bağlantı aynı zamanda da her iki taraftaki hem Avrupa hem de Orta Asya'daki ülkelerin bütünleşmesi anlamına gelecek. Türkiye burada bir arabuluculuk üstlenecek. Bu bağlamda bu ticaret aksının genişlemesi için Nahçıvan Koridoru hayati bir öneme sahiptir. Buradan sadece karayolu değil belki kuşak yol projeleri kapsamında bir demiryolu hattı da kurularak buradaki ticaret potansiyeli daha artırılabilir. Aynı zamanda Orta Asya'daki ülkelerin de bir şekilde buradaki ticaret potansiyellerinin Doğu Avrupa'ya kuzeye olan ticaret akışında da yine Filyos Limanı'nın önemi giderek daha da artacaktır" ifadelerine yer verdi.

"Çinliler kesinlikle bu projeyi izliyorlar, eminim"

Filyos Projesi'ne mikro seviyenin yanı sıra geniş ölçekte de bakılması gerektiğini hatırlatan Turan, "Genelde hep mikro seviyede bakılıyor. Kaç milyon istihdam oluşturulur. Potansiyel ne kadar artırılır şeklinde. Ancak bir de burada Türkiye gerçekten bir oyun kurucu rolüne ev sahipliği yapmak üzere. Çünkü burada büyük projelerden bahsediyoruz. Güney ile kuzeyi birleştirmek zorundasınız. Bunlar maliyeti çok yüksek projeler. Mersin Limanı ile Filyos Limanı'nı birleştirebilirsiniz. Burada Çin'in kuşak yol projelerini tabi ki faydalanabiliriz. Çin'liler kesinlikle bu projeyi izliyorlar eminim. Proje biraz daha olgunlaştıktan sonra kendilerinin de buraya yatırım yapacaklarına gayet eminim. Çünkü onların da ticaret akışlarını, ticaret güvenliklerini ve ham madde ihtiyaçlarını giderebilmek için onların da Filyos Limanı'na ihtiyacı var" ifadelerine yer verdi.

Mega Proje, BEÜ'deki Filyos Çalıştayı ile ele alındı

Öte yandan, Üniversite-Kamu-Sanayi işbirliği kapsamında ülke genelinde en büyük çalıştaylardan biri olma özelliği taşıyan Filyos Çalıştayı'nda, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı TÜBİTAK, ASELSAN, ROKETSAN, HAVELSAN, BOTAŞ, TPAO, EPDK, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK), Türk Havacılık Uzay Sanayi (TUSAŞ) ve 20 üniversitenin aralarında bulunduğu ulusal ve bölgesel düzeyde uzman, akademisyen ve araştırmacı Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesinde bir araya geldi. Çalıştayın sonuç bildirgesinin önümüzdeki günlerde yayınlanması bekleniyor.