Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Subtropik Meyveler Araştırma ve Uygulama Merkezi narenciyenin gen kaynaklarını Adana'da koruyor. Çukurova Üniversitesinde bulunan gen bankasında 150 tür narenciye bulunuyor. Yeni çeşit çalışmaların yapıldığı merkezde, çiftçilere fidan desteği de sağlanırken yerli gen kaynakları, narenciye koleksiyonu bahçesiyle korunuyor.

Merkez Müdürü Prof. Dr. Saadettin Baloğlu, Türkiye'nin dünya turunçgil üretiminde yedinci sırada, Akdeniz Bölgesi ülkeler içerisinde ise ikinci sırada yer aldığını söyledi.

Turunçgillerde 80'in üzerinde virüs ve benzeri hastalık bulunduğunu belirten Profb Dr. Baloğlu, "Bunlardan yaklaşık 18 ile 20 tanesi ülkemizde tespit edilmiş durumda ve zarar vermeye devam ediyor. Verimsizliğin sebeplerinden biri olarak ta karşımıza çıkıyor. Mücadele yöntemlerinin kısıtlı olması nedeniyle, özellikle başlangıç materyali olan fidanların yani aşı gözlerinin hastalıklardan ari olması çok önem taşıyor. 1970 yılların sonlarına doğru ülkemizde turunçgil çeşit ve geliştirme ıslahı projesi diye bir proje başlatıldı. Bu proje 80'li yıllara gelindiğinde Arsuz'dan Ayvalık'a kadar olan turunçgil yetiştirilen tüm bölgelerdeki turunçgil ağaçları tarandı. Bunların içerisinden bölgemizi temsil edecek üretici ve tüketici taleplerini karşılayacak ağaçlar belirlendi. Bu belirlenen ağaçlar doğru isimle üretilmesi, virüs ve benzeri hastalıkların arındırılması lazım. Merkezimiz arındırma işlemlerini başarıyla yürütmektedir" dedi.

5 milyondan fazla hastalıktan arındırılmış fidan dağıtıldı

1989 yılından bugüne kadar yaklaşık 5 milyon civarında turunçgil fidanını virüs ve benzeri hastalıklardan arındırılmış şekilde dağıttıklarını ifade eden Prof. Dr. Baloğlu, ülke ekonomisine ciddi bir katkı sağladıklarını söyledi. Merkezin 1989 yılından bu yana sertifikalı olarak Türkiye'de ilk üretime başlayan tesislerden biri olduğunu belirten Prof. Dr. Baloğlu, "Bu ürettiğimiz fidanlar satıldı, satılmaya da devam ediyor. Zamanında arındırılmış çeşitlerle değişik yollarla merkezimize intikal etmiş çeşitlerden üretim ve satış yapıyoruz. Bugün itibariyle biz 2022 yılının güz veya 2023 yılı bahar dönemine sipariş alarak fidan üretiyoruz" diye konuştu.

Merkezde 150'ye yakın çeşit muhafaza ediliyor

150 civarında narenciye koleksiyonlarının olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Baloğlu, bakımını yaptıkları damızlık sayılabilecek turunçgil genetik materyalin ellerinde olduğunu söyledi. Ayrıca 65 çeşitten kurulmuş demonstrasyon bahçesinin de olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Baloğlu, şu bilgilere yer verdi:

"Yaklaşık 45 çeşitten talepler doğrultusunda fidan üretip bölge üreticisine satıyoruz. Hatta bunun yanında Kıbrıs, Azerbaycan gibi ülkelere de fidan ihracatımız söz konusu. Çünkü biz topraksız kültürde fidan üretiyoruz. Dışardaki fidanlardan şekli farklı olmakla beraber ismine doğruluk ve hastalıktan arılık konusu oldukça önemli. Bizim yetiştirdiğimiz fidanlardan üretilen meyveler aşı gözleri tek kaynaktan geldiği için daha yeknesak oluyor, dolayısıyla üretici tarafından da ciddi şekilde destek görüyoruz ürünlerimiz talep görüyor. Bunun yanında son zamanlarda hemen hemen herkesin Covid ile ilgili olarak duyduğu ki biz bitkilerde de virüs hastalıklarını benzer yöntemlerden ELISA testi, PCR uygulamaları gibi uygulamalarla sürekli olarak özellikle damızlıklarımızı testleyerek kontrol ediyoruz. Dışarıdan örnek gelirse testlerimizi PCR yoluyla yapıp özellikle virüs ve benzeri hastalıklar için teşhis çalışmalarımızı laboratuvarlarımızda yürütüyoruz."