BERLİN(AA) - Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını tedarik zincirlerini kesintiye uğratırken, kötü hava şartları ve lojistik sıkıntılarla birlikte tüm sektörlerde olduğu gibi tarım sektörünü de olumsuz etkiliyor.

Dünya salgının etkilerini atlatmaya çalışırken, tarımsal üretimde ABD'de tonu 1000 dolara çıkan azotlu gübre fiyatının küresel mahsulü tehlikeye atacağı uyarısı yapılıyor.

İklim değişikliği, kuraklık ve iş gücü sıkıntısının yanı sıra tüm zamanların en yüksek seviyesini gören gübre ve zirai ilaç maliyetleri çiftçilerin karlarını tehdit ediyor.

Gübrenin ham madde fiyatı arttı

Kovid-19 krizinde tüm dünyada emtia fiyatları artarken, gübrenin ham maddesi olan amonyak, sülfürik asit, nitrik asit, doğalgaz, fosforik asitin fiyatının da yüksek bir artış gösterdiği dikkati çekiyor.

Kovid-19 salgınıyla küresel ticarette arz-talep dengesinin bozulması deniz taşımacılığında lojistik sıkıntıları beraberinde getirerek, konteyner dar boğazıyla başlayan sorunların navlun fiyatlarındaki artışlara neden olduğu biliniyor. Bu artışlar, dünyanın hemen her yerinde hissedilirken, tarım sektörünün de maliyetlerini artırıyor.

Gıda güvenliği ve yerel üretimin artırılması hedefiyle Hindistan, Latin Amerika ve Avrupa gibi bölgelerde gübre ve tarım ilaçlarına olan talebin de artış gösterdiği kaydediliyor.

Enerji krizinin sonucu olarak elektrit maliyetinin artmasıyla Rusya ve Çin gibi büyük gübre üreticilerinin üretim kesintisi gibi önlemi arzı kısarken, talebin yükselmesiyle gübre fiyatlarının da ivme kazandığı aktarılıyor.

Ayrıca, Çin’in fosforun küresel maliyetini artırması ve Ida Kasırgası gibi doğa olaylarının da oglifosat zirai ilaç ve gübrede tarımsal girdi maliyetlerini artırarak çiftçilerin karlarını baltaladığı vurgulanıyor.

Gübre fiyatlarının yüksek kalması bekleniyor

Uzmanlar, tedarikçileri Kovid-19 salgını nedeniyle hazırlıksız yakalayan güçlü talep nedeniyle fiyatların 2021'de yükselmeye devam ettiğini belirterek, lojistik aksaklıkların, olumsuz hava koşullarının, yüksek enerji ve girdi fiyatlarının üretim ve ticareti etkilediğine dikkati çekiyor.

Uzmanlar gübre fiyatlarının, devam eden güçlü talep ve kademeli arz toparlanması nedeniyle genel olarak oldukça yüksek kalmasını bekliyor. Artan taleple gübre fiyatlarının tahıl üretimi için en büyük tehditlerden biri haline geldiğine dikkat çekiliyor.

Green Markets verileri, Ocak 2021’de ton başına 417 dolar olan Kuzey Amerika gübre fiyat endeksinin Kasım 2021’de 1100 doların üzerine çıkarak rekor kırdığını ortaya koyuyor. Söz konusu endeks, 21 Ocak itibarıyla 876 dolardan işlem görüyor.

Azotlu gübre yapımında kullanılan Batı Avrupa amonyak fiyatlarının da geçen yılın başında ton başına 300 doların altındaki seviyelerden Kasım 2021’de 13 yılın en yüksek seviyesi olan ton başına 910 dolara ulaştığı kayıtlara geçti.

Gübre ve pestisitlerin artan maliyetleri gıda fiyatlarını yükseltecek

Artan enerji fiyatları da gübre maliyetlerini artırırken, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) bunun yıkıcı sonuçlarından endişe duyulduğunu vurguluyor.

FAO, suni gübre ve pestisitlerin artan maliyetlerinin bir sonucu olarak gıda fiyatlarının çarpıcı biçimde yükseleceği konusunda uyarıyor.

Örgüt, enerji fiyatlarının yükselmeye devam etmesi halinde, gübre, böcek ilacı ve yakıt fiyatları ile gıda fiyatlarının da yükseleceğine işaret ediyor.

Amonyak sıkıntısı nedeniyle büyük gübre üreticileri fabrikalarında üretimi kısmak zorunda kalırken, doğal gaz fiyatlarının daha da artması durumunda birçok ülkede çiftçinin artık gübreyi karşılayamadığı için hasatların daralabileceği uyarısı yapılıyor.

Gıda fiyatları 10 yılın zirvesinde

Gıda fiyatlarının gübre krizinden önce dünya çapında çok daha pahalı hale geldiği biliniyor.

FAO verileri küresel gıda fiyatlarının 2021'de yüzde 28,1 artışla 10 yılın zirvesine ulaştığını gösteriyor.

Gıda emtia sepetinin uluslararası fiyatlarındaki değişimleri izleyen Gıda Fiyat Endeksi'nin geçen yılki ortalamasının 125,7 puan seviyesinde gerçekleştiği kaydediliyor.

FAO uzmanları, yüksek girdi maliyetleri, devam eden salgın ve daha belirsiz hale gelen iklim koşulları nedeniyle bu yıl da daha istikrarlı piyasa koşullarına dönüş umutlarının zayıf olduğunu belirtiyor.

"Yılın ilk yarısından sonra fiyat değişimleri yavaşlayabilir"

Colorado Eyalet Üniversitesi'nde Tarım Ekonomisi Öğretim Görevlisi Dawn Thilmany, AA muhabirine, gübre dahil zirai ilaçların fiyatlarında artışta birkaç faktörün etkili olduğunu söyledi.

Tarım sektöründe birçok girdinin fiyatının arttığını belirten Thilmany, tedarik zinciri dar boğazlarının arzı sınırlamaya devam ettiğini ve bunun fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturduğunu ifade etti.

Thilmany, tarım emtia fiyatlarındaki artışla talebin arttığını vurgulayarak, bunun tarımda gübre ve ilaçlara olan talebi yükselttiğini anlattı.

Zirai ilaçların çoğu tarım üreticisi tarafından yaygın olarak kullanıldığını ve tarım emtia fiyatları yüksek olduğunda, güçlü verim elde etme hedeflerinin bu tür girdilere olan talebi desteklediğine işaret eden Thilmany, tüketici pazarlarında güçlü fiyatlar olduğu için üreticilerin alternatif üretim yöntemlerini (organik, düşük girdi) düşündüklerini aktardı.

Gübre ve zirai ilaçların fiyatlarındaki görünüme yönelik tahminlerin 2022'de güçlü fiyat artışlarını gösterdiğine dikkati çeken Thilmany, "Ancak bu mevsimsel bir pazar, bu nedenle yılın ilk yarısından sonra fiyat değişimi yavaşlayabilir." dedi.