- DIŞ HABERLER SERVİSİ

Korona virüs salgınının etkilerini hafifletmek amacıyla ABD Merkez Bankası’nın (FED) bu sene uyguladığı parasal politika yardımlarına çok az kişi itiraz edebilir. Ancak her tedavinin olduğu gibi bu politikaların da riskleri ve yan etkileri mevcut. Marketwatch yazarı William Barritt’in ifadelerine göre FED’in piyasaya agresif müdahalesi önemli miktarda zombi şirketin oluşmasına yol açtı.

Sıfıra yakın faiz oranları sayesinde risk iştahı artan yatırımcılar bocalayan işletmelerin sermayelerini canlı tutarak ucuz hisselerden büyük kâr elde etmeye çalışıyor. Söz konusu zombi şirketlerse bu sayede cansızlaşan kazançlarına rağmen borçlarının faizini ödeyerek hayatta kalabilmek için imkan sağlayabiliyor.

Zombi şirketler genel kabul gören tanımı itibariyle faizlerini karşılama oranı üç yıl için 1’den az olan işletmeleri ifade eder. Bu ölçüte göre ABD borsalarının %98’ini kapsayan Russell 3000 Endeksi’ndeki şirketlerin %11’i sürdürülemez görünürken bu oran son 12 aayda 571 şirketle %19’a fırladı. Bu 571 işletme toplamda 800 bin kişiyi istihdam ediyor.

Kâr getirmeyen her işletme yok olmak zorunda değil

Kısmen, teknoloji ve biyoteknoloji gibi sektörlerde ürün öncesi veya getiri öncesi geliştirme aşamalarından dolayı, Russell 3000 şirketlerinin yaklaşık beşte biri son 25 yılda hisse başına ortalama veya negatif kazanç elde getirmiştir. Şu andaysa bu rakam %30’u gösteriyor ve yüzde 10 daha yüksek. Bu açıdan incelendiğinde, söz konusu oran yüzyılın başındaki dot-com krizi döneminde %29 göstermiş ve 2008’deki Finansal Kriz sırasında %25 aşmıştı.

Küçük ve az bilinir işletmeler yerine şu anki süreçte zombi şirketler arasında araç paylaşım uygulaması Uber, güvenlik hizmetleri şirketi ADT, petrol sondaj şirketi Transocean ve sinema salonu zinciri AMC Entertainment gibi bilindik isimler de bulunuyor. Bu şirketlerin bazıları salgından ağır darbe alan sektörleri içerirken, Tesla, Wayfair ve Roku gibi perakende yatırımcıların tercihi isimler de faiz, amortisman ve vergi öncesi kazançları (FAVÖK) borç ödemelerini karşılamayan şirketler arasında yer alıyor.

Bu durum söz konusu şirketlerin uzun vadede canlılığa ulaşarak kârlı bir büyüme sağlamalarının imkansız olduğu anlamına gelmiyor. Amazon ve Salesforce gibi birçok köklü işletme de dahil olmak üzere birçok erken aşamadaki işletme gelirinin önemli bir kısmını gelecekteki büyümeye yeniden yatırarak hakimiyet kurana kadar kâr üretmeyi geciktirir.

Yatırımcılar yenilikçi ürünleri nedeniyle Moderna gibi biyoteknoloji firmalarını uzun vadede nakit getireceğini kanıtladıklarına inandıkları gerekçesiyle finanse etmeye isteklidir. Moderna’nın gelirleri 30 Eylül’e kadar üç ayda 9 kat artarak 157,91 milyon dolara ulaşmasına rağmen yüksek araştırma maliyetleri nedeniyle hisselerinde %59 oranında değer kaybetti. Doğal risklere rağmen Moderna’nın teknolojilerinin geçerli bir aşı oluşturma olasılığı şirketin değerini 39 milyar dolara çıkardı.

Tahvillerdeki düşük getiriler zombileri güçlendirdi

ABD Hazinesi tahvilleri, yatırım notları ve yüksek verimli borçlar rekor seviyede düşerken yatırımcıların ek risk alarak düşük kalitedeki şirketlere yatırım yapması şirketlerin borç finansmanını artırmaya devam etmelerini sağlıyor. ABD'de kurumsal tahvil ihracı 2020'nin ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre neredeyse iki katına çıkarak 1,45 trilyon dolara ulaştı. Yüksek getirili hesaplarsa 346 milyar dolara ulaşarak ekim ayının ilk haftasında rekor seviyeyi buldu.

Bu baskı büyük ihtimalle daha fazla stres altındaki işletmelerin davranışları ile şiddetlenmektedir. Kısa vadeli yönetim düşüncesi büyük ihtimalle şirketlerin kendilerini ortalama net borcu FAVÖK’ün 4,8 katı fazla durumda şirketler olarak zombi şirketler halinde bulmalarına neden oluyor. Söz konusu şirketler ne pahasına olursa olsun hayatta kalmayı hedeflemek zorunda oldukları için uzun vadeli bir görünüm sağlamaları olası değildir.

Zombi şirketler bulundukları sektöre zarar veriyor

Birçok zombi şirket rakiplerine göre daha dar alanda sıkıştıkları için kapılarını açık tutmak amacıyla fiyatlarını daha da fazla indirme ve fiyatlandırmaları dibe çekme yoluna başvuracaktır. Sağlık sektörü gibi bazı kritik sektörlerde bu tip bir gelir sağlama ihtimali düzenleyiciler tarafından engelleniyor. Ancak örnek vermek gerekirse oyuncak üreticisi Mattel’in fiyatlarında yapacağı sert indirimler Hasbro için çok kritik olan tatil dönemi satışların etkilenmesine neden olabilir.

Bu nedenle Barritt’in ifadelerine göre, yatırımcılar bu tip taktiklerin iyi yönetilen şirketlere de bulaşabildiği irrasyonel endüstrilere daha mesafeli bakmalı. Söz konusu sektörler arasında özellikle otel, restoran, eğlence ve seyahat olmak üzere tüketici tercihleri sektörü; petrol, doğalgaz ve enerji ekipmanları tedarikçileri; medya ve eğlence şirketleri ve sanayi alanında ise karayolu, demiryolu, elektrikli ekipman ve makine ve ticari hizmetler şirketleri bulunuyor.