Matbaanın icadı

Matbaanın icadı  Johannes Gutenberg tarafından icat edildiği bilinmektedir ancak matbaanın geçmişi daha öncelere dayanmaktadır. Matbaa ilk olarak Milattan Sonra (MS) 593 yılında Çin'de ilk kez kullanılmaya başlanmıştır. İlk olarak ağaç oyma tekniği ile kullanılmıştır. Matbaa'nın ortaya çıkması ile ilk olarak bilinen gazete basımı yine Çin'nin başkenti Pekin'de MS 700 yılında basıldığı bilinmektedir. Tarih'te Japon imparatoriçe Shotoko'nun emri ile Budizm'in kutsal metinlerini 8. yüzyılda Sanskrit dilinde Çin alfabesiyle bastırdığı biliniyor. Bilinen en eski ve eksiksiz basma kitap olan Tianemmen ruloları Çin'de 868'de basıldı. Pi Sheng adında bir çinlinin porselenden harfler kullanarak ilk kez tek tek harfler dökerek baskı yapmayı 1040 yılında denediği söylenmiştir.

Uygurlar 9. yüzyılda Çin'lilerden matbaayı alıp baskı yaptığını Tun-Hung mağarasında bulunan kalıntılar bunu göstermektedir. Matbaanın bağımsız mı geliştirildi yoksa Çin'den mi geldiği bilinmemektedir. Ağaç oyma kalıplarla 4. yüzyılda Mısır'da kumaş üzerine  baskı yapılıyordu. 9. ve 10. yüzyıllarda Arapça metinlerin aynı teknikle Mısır'da basılmaya başlandı.

Matbaa'nın Avrupa'da doğuşu ve yayılması

Ağaç oyma kalıbı ile kumaş baskı tekniğini Avrupa İslam dünyasından alarak başlamıştır.  Matbaa'yı Hollanda'da 1430 yılında Lourens Janszoon Coster'in yaptığı sanılmaktadır. O dönemde Hollanda baskı tekniğini çok geliştirerek matbaacılığın üssü konumuna gelmiştir.

Johannes Gutenberg 1450 yılında ortağı olan Fust ile Almanya'nın Mainz şehrinde metal harflerle matbaaya basım tekniğini uygulayarak. Matbaa sektörü yüksek kalitesi ve ucuz fiyatı ile kısa zamanda Avrupa'dan başlayarak tüm dünyada yaygınlaşmaya başlamıştır.

Tipo baskı olarak bilinen bu matbaa baskı tekniği  sanayi devrimi ile doğan modern baskı makinalarının matbaacılık endüstrisinin temeli olmuş ve 20. yüzyıl sonlarına kadar gelmiştir.

Türkiye'de matbaacılığın doğuşu

Türkiye'de matbaacılık ilk olarak Osmanlı devleti döneminde 1719-1720 yıllarında İbrahim Müteferrika tarafından kuruldu. İlk baskısını 1719 yılında ilk kez Marmara Denizi haritasını basmayı başardı.

Matbaa baskısında iş akışı

JDF (Job Definiton Format) olarak bilinen uluslararası konsorsiyumun iş tanımlama standardında yüzden fazla işlem tanımlanmış olsa da bunlar geleneksel eğilime uygun olarak 3 alt süreçte toplanmıştır.

1. Baskı öncesi
2. Baskı
3. Baskı sonrası

Baskı öncesi

Baskı yapılacak işin tasarımı hazırlanır. Hazırlanan bu tasarımların görselleri ve yazıları dijital ortam olarak bilgisayara aktarılması gerekmekte. Bilgisayara aktarılan fotoğraf ve yazılar mizanpaj yazılımında bir araya  getirilerek baskı hazır tasarımlar yapılır. Bu yapılan işlemede aynı zaman masa üstü yayıncılık olarak da bilinmektedir. Daha sonra baskı için film çıkışları hazırlanır. Baskı için oluşturulan bu filmler kullanılır. Oluşturulan bu filmler ile baskıya girmeden önce demo baskılar alınır. Filmler ile alınan demo baskıya analog prova denir.

Baskı

Baskı öncesi işlemler yapıldıktan sonra film çıkışları alüminyum plakalar (kalıp) üstünde tasarımın görüntüleri çıkarılır. Kalıp çekme işlemi 2 aşamada gerçekleşir. Kontakt baskı yani banyo ve pozlandırma film kullanılarak yapılır.  Teknolojinin gelişmesi ile tasarımlar artık direk bilgisayardan kalıba alınmaktadır. CTP adı olarak bilinen bu sistem ile film ve montaj işlemleri ortadan kalkmaktadır. Kalıp çekme işlemi yapıldıktan sonra artık baskıya girilmektedir.Baskı sonrası

Baskı işlemi tamamlandıktan sonra mücellithane'de bulunan makineler ile çok sayfa ürünlerde katlama, harmanlama tel dikiş, iplik dikiş gibi diğer işlemler ve ayrıca laminasyon kaplaması, lak, kabartma ve kesim gibi işlemler yapılır. Kitap ve dergi gibi çok sayfalı ürünlerde kapak işlemleri için ciltleme işlemleri yapılır.

Matbaa baskı teknikleri

Matbaa baskıda kullanılan rulo kağıt, ve düz tabaka dışında diğer baskı teknikleri aşağıdaki gibidir.

1. Serigraf baskı
2. Ofset baskı
3. Tipo baskı
4. Tifdruk
5. Anagram baskı
6. Hologram
7. Tampon

Türkiye'de matbaacılık sektörü günümüz teknolojisi çok ileri düzeyde gelişmesi ile Avrupa ve diğer ülkelerde ki matbaa baskı kalitesi aynı düzeydedir. Türkiye'de tüm matbaa ürünleri üretilmektedir.

Matbaa hakkında en sık sorulan sorular ve cevapları

Matbaa ne demek kısa bilgi?

"Matbaa," yazılı materyallerin (kitaplar, dergiler, broşürler, afişler, vb.) büyük ölçekte çoğaltılması için kullanılan bir üretim sürecini ve bu işlemi gerçekleştiren tesisleri ifade eden bir terimdir. Matbaa, metin ve resimleri kağıda veya diğer baskı malzemelerine basarak, yazılı ve görsel bilgilerin kolayca çoğaltılmasını sağlar. Basım işlemi, taş baskı, metal baskı, ofset baskı, dijital baskı gibi farklı tekniklerle gerçekleştirilebilir. Matbaalar kitap, dergi, gazete, broşür, el ilanı, afiş ve diğer baskı ürünlerinin üretimini sağlayarak kitlelere ulaşmasını kolaylaştırır. Bu nedenle matbaa, yazılı iletişimin önemli bir aracıdır.

Matbaa işleri nelerdir?

Matbaa işleri, yazılı materyallerin üretimini ve çoğaltılmasını içeren geniş bir yelpazeyi kapsar. Aşağıda matbaa işlerine örnek olarak verilebilecek bazı işler bulunmaktadır:

1. Kitap Basımı: Kitapların basımı, yayınevleri, yazarlar veya diğer kitap üreticileri için önemli bir matbaa işidir. Kitapların içeriği, kapak tasarımı ve basım süreci matbaalarda titizlikle işlenir.
2. Dergi ve Gazete Basımı: Dergi ve gazetelerin periyodik olarak basılması matbaa işlerinin bir başka önemli alanını oluşturur. Bu tür baskılar güncel haber ve bilgilere erişimi sağlar.
3. Broşür ve El İlanı Basımı: İşletmeler, etkinlikler, kampanyalar veya ürünler hakkında bilgi veren broşürler ve el ilanlarının basımı yaygın matbaa işlerindendir.
4. Reklam Malzemeleri: Posterler, afişler, billboardlar ve reklam panoları gibi büyük boyutlu reklam malzemeleri matbaa işlerine örnektir.
5. Kartvizit ve Ayracın Basımı: İş dünyasında kullanılan kartvizitler, ayracınlar ve kişisel tanıtım malzemelerinin basımı da matbaa işleri arasındadır.
6. Ambalaj Basımı: Ürün ambalajları, ürün tanıtımı için önemlidir. Bu nedenle ambalajların tasarımı ve basımı matbaalarda gerçekleştirilir.
7. Etiket Basımı: Ürün etiketleri, fiyat etiketleri, barkod etiketleri gibi çeşitli etiketlerin basımı da matbaa işleri içindedir.
8. Rehber ve Katalog Basımı: Şirketler veya organizasyonlar için kataloglar ve rehberlerin basımı, ürün ve hizmetlerin tanıtımını kolaylaştırır.
9. Davetiye Basımı: Düğünler, etkinlikler, özel törenler veya iş toplantıları için davetiyelerin basımı matbaa işlerine dahildir.
10. Poster ve Sanat Basımı: Sanat eserlerinin ve posterlerin basımı sanat matbaaları tarafından gerçekleştirilir.

Matbaa işleri, tasarım, baskı, kesim, ciltleme ve dağıtım gibi bir dizi farklı süreci içerir. Günümüzde geleneksel matbaa yöntemlerine ek olarak dijital baskı teknolojileri de yaygın olarak kullanılmaktadır, bu da daha hızlı ve özelleştirilebilir ürünlerin üretilmesini sağlar.

Türkiye'de ve Osmanlı'da ilk matbaayı kim buldu?

Türkiye'de ilk matbaayı Sultan II. Mahmud döneminde faaliyete geçiren kişi, İbrahim Müteferrika olarak bilinir. İbrahim Müteferrika, Osmanlı İmparatorluğu'nda 18. yüzyılın ortalarında matbaayı tanıtan ve kullanmaya başlayan bir Macar asıllı kişiydi. Matbaanın yaygın kullanımı, Osmanlı İmparatorluğu'nda yazılı materyallerin daha hızlı ve etkili bir şekilde çoğaltılmasına olanak tanıdı.

İbrahim Müteferrika, ilk olarak 1727 yılında Türkçe ve Arapça kitapların basımı için bir matbaa açtı. Bu, Osmanlı İmparatorluğu'nda matbaanın kullanımına ilişkin ilk örneklerden biriydi ve o dönemde önemli bir gelişmeydi. Müteferrika, tıp, astronomi, tarih ve diğer konularda kitapların basımını gerçekleştirdi.

Matbaa neyi icat etti?

Hareketli parçalarla yazı baskısı yapabilen modern matbaayı icat ettiği bilinmektedir.

Matbaacılar ve Grafikerler hangi programı kullanıyorlar?

• Corel Draw. Genel olarak kullanım amacı baskı grafiği üzerinedir.
• Adobe Illustrator (Ai) Corel Draw gibi vektörel tabanlıdır.
• Adobe InDesign.
• Adobe Photoshop (Ps)
• 3DS Max.
• Adobe Flash ve ActionScript.
• Free Hand.