İSTANBUL(AA) - Spor dünyasında sıkı tedbirlere rağmen doping vakalarının önüne geçilemiyor.

Modern olimpiyatların kurucusu Pierre de Coubertin'in "Olimpiyatlardaki en önemli unsur kazanmak değil, katılmaktır." sözünün işaret ettiği spor kültürü, doping yüzünden her yıl daha fazla yıpranıyor.

Başarının getirdiği ekonomik kazanımlar, sporcular ve onları yönlendiren antrenörler için doping yapmayı tetikleyen unsurların başında geliyor.

Katılımcılara birinci olmanın değil, elinden gelenin en iyisini yapmanın öğütlendiği olimpiyatlar da birçok organizasyonda olduğu gibi endüstriyelleşen spor dünyasının gölgesinde kalmaktan kurtulamıyor.

Pekin'de yıldız sporcuda doping

Doping vakaları, barış, dostluk, kardeşlik, sevgi, saygı gibi değerleri ön plana çıkarmak amacıyla düzenlenen olimpiyatların sorunu olmaya devam ediyor.

Kontroller her geçen yıl daha fazla yapılıyor, biyolojik pasaport gibi sezon boyunca sporcuların kan ve idrar değerlerindeki farklılıklar gözlem altına alınıyor ancak sonuç yine de iç açıcı değil.

Çin'in başkenti Pekin'de düzenlenen 2022 Kış Olimpiyat Oyunları sırasında sporculardan alınan 2 bin 900 idrar ve kan örneği analiz edilecek.

Sıkı tedbirlere rağmen Pekin'de yarışan yıldız sporculardan Kamila Valieva'nın yasaklı madde kullandığı açıklandı.

Rusya Olimpiyat Komitesi adına yarışan artistik buz pateninin 15 yaşındaki parlayan yıldızı Valieva, performansıyla takım dalında ülkesine altın madalya getirdi. Ancak Valieva'nın yer aldığı bu disiplinde madalya töreninin "yasal sorunlar nedeniyle" ertelendiği belirtildi. Daha sonra ise Aralık 2021'de St. Petersburg şehrinde düzenlenen Rusya Artistik Buz Pateni Şampiyonası sırasında Valieva'dan alınan numunede doping tespit edildiği duyuruldu.

Bu arada Alp disiplininde mücadele eden İranlı Hüseyin Save Şemşeki ise Pekin 2022'de doping testi pozitif çıkan ilk sporcu oldu.

Pekin'deki laboratuvarın şüpheli geçmişi

Pekin'de 2 bin 900 doping testinin yapılacağı laboratuvar, geçmiş yıllarda uluslararası standartları karşılayamadığı gerekçesiyle geçici kapatma cezası alan laboratuvarlar arasında bulunuyor.

Söz konusu laboratuvar, çıkan hatalı test sonuçlarıyla Belaruslu Vadim Devyatovskiy ve Ivan Tsikhan'ın Pekin 2008'deki madalyalarının geri alınmasına neden oldu. Daha sonra Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) diskalifiye edilen iki sporcunun itirazlarını haklı bularak madalyalarını iade etti.

Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) ise 2016 Rio Olimpiyat Oyunları'ndan 4 ay önce Pekin'deki laboratuvarı geçici olarak kapattı.

Soçi'de devlet destekli doping

Son yıllarda düzenlenen oyunlar arasında Soçi 2014, doping açısından en fazla konuşulan organizasyon olarak dikkati çekti.

Rusya'daki kış oyunlarında özellikle ev sahibi ülke sporcularının çok fazla ceza alması, olimpiyat tarihinde dopingli çıkan sporcu sayısının artmasına neden oldu.

WADA'nın devlet destekli sistematik doping yaptığı gerekçesiyle Rusya'ya 2015'te men cezası vermesinin ardından bu ülkenin sporcuları olimpiyat ve dünya şampiyonası düzeyinde birçok önemli organizasyonda bağımsız olarak madalya mücadelesi vermek zorunda kaldı.

Rio 2016, Tokyo 2020, Pyeongchang 2018 ve Pekin 2022 ile dünya şampiyonalarının da aralarında yer aldığı çok sayıda önemli organizasyona bağımsız katılan Rus sporcular, podyum başarılarını ülkelerinin bayrağı ve milli marşıyla taçlandıramadı.

WADA, doping ihlali sonrasındaki süreçte gereken önlemlerin alınmaması gerekçesiyle Rusya'nın uluslararası spor organizasyonlarında yer almama cezasını 2019'un aralık ayında 4 yıl daha uzattığını duyurdu. Alınan kararla Rusya'nın ceza süresi kısaltılarak 16 Aralık 2022 tarihine çekildi.

149 madalya iade edildi, en fazla Rusların madalyalarına el konuldu

Olimpiyatlarda şu ana kadar 149 madalya, doping nedeniyle sporculardan geri alındı.

Madalyalarını geri veren sporcuların büyük kısmının Doğu bloku ülkelerinden olması dikkati çekti.

Rusya, 12'si altın, 20'si gümüş ve 14'ü bronz olmak üzere geri verdiği 46 madalyayla bu sıralamada başı çekti.

Ukrayna'nın (2 altın, 4 gümüş, 5 bronz) ve Belarus'un (2 altın, 3 gümüş, 6 bronz) 11'er, Kazakistan'ın (5 altın, 2 gümüş, 2 bronz) 9 madalyasına el konuldu.

Listede ABD 8, Bulgaristan 7, Türkiye 5, Çin, İspanya, Macaristan, Özbekistan, Romanya 4'er, İsveç, Ermenistan, Moldova 3'er, Almanya, Azerbaycan, Kuzey Kore, Yunanistan 2'şer madalyayla sıralandı.

Yaz oyunları, kış oyunlarına göre daha kirli

Olimpiyat tarihinde 18 branşta doping yapan sporcuların madalyaları geri alındı.

Madalyalarını iade eden sporcular, yaz oyunlarında 13, kış oyunlarında 5 branşta yarıştı.

Söz konusu branşlar yaz oyunlarında atletizm, halter, güreş, bisiklet, binicilik, cimnastik, kano, atıcılık, modern pentatlon, yüzme, boks, judo, kürek, kış oyunlarında kayaklı koşu, biatlon, bobsled, Alp disiplini ve curling oldu.

Atletizm ve halterde 50'şer madalya iade edildi

Olimpiyatlarda doping yapan madalyalı sporculara en fazla rastlanan branşlar, atletizm ve halter olarak göze çarptı.

Atletizm (19 altın, 18 gümüş, 13 bronz) ve halter (14 altın, 14 gümüş, 22 bronz) branşlarında yarışan sporcular, Uluslararası Olimpiyat Komitesine (IOC) 50'şer madalya iade etti.

Güreş 13, kayaklı koşu 9, bisiklet 5, binicilik ve biatlon 3'er, bobsled, cimnastik, kano, atıcılık ve modern pentatlon 2'şer, yüzme, boks, judo, Alp disiplini, curling ve kürek birer madalyayla sıralandı.

Erkeklerin daha fazla madalyası geri alındı

Olimpiyatlar boyunca doping yapan sporcular arasında erkekler, kadınlara oranla daha fazla madalya iade etti.

İade edilen 149 madalyadan 80'i (29 altın, 23 gümüş, 28 bronz) erkek sporculardan alındı.

Kadın sporcular ise 20 altın, 26 gümüş, 23 bronz olmak üzere 69 madalyayı geri vermek zorunda kaldı.

El konulduktan sonra madalyası geri verilen sporcular

Olimpiyatlarda doping yüzünden diskalifiye edilen ancak yaptıkları itirazlar sonrası madalyaları geri verilen sporcular da oldu.

Soçi 2014'te yarışan Rus sporcular Alexander Legkov, Aleksandr Tretyakov, Maksim Vylegzhanin, Olga Vilukhina, Olga Fatkulina, Albert Demchenko, Elena Nikitina ve İsveçli Nicklas Backström, ceza verilmesine rağmen madalyalarını geri almayı başardı.

Sydney 2000'de ABD'nin atletizm 4x100 ve 4x400 bayrak takımları, Atina 2004'te Kolombiyalı Maria Luisa Calle, Pekin 2008'de Belaruslu Vadim Devyatovskiy ve Ivan Tsikhan'a madalyaları iade edildi.

Olimpiyatlar için geriye dönük analizler yapıldı

IOC, 2016 Rio Olimpiyatları öncesinde temiz sporcuları korumak adına adımlar attı.

Pekin 2008 ve Londra 2012 başta olmak üzere sporcular için geriye dönük doping analizleri gerçekleştirildi.

Açıklanan cezalar sonucu, aralarında Londra 2012'de altın madalya alan Yuliya Zaripova ve Tatyana Lysenko'nun da bulunduğu 47 isimden madalyalarını iade etmeleri istendi.