Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından hazırlanan Toplum Yararına Programların Yürütülmesine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı. İlk defa 2008 krizinden sonra uygulanmaya başlayan toplum yararına program (TYP) kapsamında, uzun süredir işsiz olan ve istihdamında zorluk çekilen kişilerin çalışma alışkanlığı ve disiplininden uzaklaşmalarını engellemek için geçici işlerde çalıştırılmaları amaçlanıyor. İŞKUR, söz konusu kişileri çevre temizliği, kamusal altyapının yenilenmesi, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda çevre düzenlemesi, bakım onarım ve temizlik işleri yapılması, restorasyon, tarihi ve kültürel mirasın korunması, ağaçlandırma, park düzenlemesi, erozyonu önleme çalışmaları gibi işlerde istihdam edilmelerini sağlıyor. Bu şekilde istihdam edilen işçi sayısı bazı yıllarda 500 bine ulaştı, 2021 yılında ise 72 bin kişi istihdam edildi.

İZİN SÜRESİ 14 GÜNDEN 5 GÜNE İNDİRİLDİ

TYP katılımcılarına asgari ücret üzerinden ödeme yapılıyor. Çalışma süresi haftalık 45 saati aşamıyor. Katılımcıların programa devam zorunluluğu bulunuyor. Hafta tatili ve resmi tatil haricindeki çalışmadıkları günler, ücretlerinden kesiliyor. Ücretli izin hakları bulunmuyor. Çalıştıkları kurumdan onay alarak ücretsiz izin alabiliyorlar.

Ücretsiz izin süresi daha önce 14 gün iken, yeni yönetmelik ile 5 güne indirildi. Sağlık sorunları, evlenme, doğum ve birinci derece hısımlarının vefatı ve benzeri durumlar da 5 günlük ücretsiz izin kapsamında değerlendirilecek. 5510 Sayılı Kanuna göre iş kazası ve meslek hastalığı kapsamına giren sağlık sorunları hariç, herhangi bir nedenle 5 günlük izin süresinin aşılması halinde ilişikleri kesilerek programdan çıkartılacaklar. Bu durumda, hastalanmaları halinde en geç 5 gün içinde iyileşemezlerse geçici de olsa para kazanabildikleri işlerini kaybedecekler. Daha önce de sağlık nedeniyle devamsızlıklar ücretsiz izin kapsamında değerlendiriliyordu ancak o zaman süre 14 gün olduğu için işini kaybetme riski daha azdı.

TYP azami süresi 9 aydan 6 aya indirildi. Süre uzatımı yapılmayacak. Daha önce bir kişi 12 aylık dönem içinde 9 aya kadar TYP’ye katılarak çalışabiliyordu, aynı kişi peş peşe iki yıl TYP’ye katılabiliyordu.

Yeni düzenlemeye göre, bir kişi TYP’den 9 aydan fazla yararlanamayacak.

Mazeretsiz olarak programdan ayrılanlar veya kendi kusuru nedeniyle ilişiği kesilenler ile yararlandığı TYP bittikten sonra İŞKUR’un teklif ettiği üç iş teklifini mazeretsiz olarak kabul etmeyenler iki yıl geçmedikçe yeni bir TYP’den yararlanamayacak.

KİMLER TYP’YE KATILABİLİR?

TYP’ye katılabilmek için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, İŞKUR’a işsizlik kaydı yaptırmak, 18 yaşını tamamlamak, emekli ve malûl aylığı almamak, açık öğrenim hariç öğrenci olmamak gerekiyor. İsteğe bağlı sigorta primi yatıran işsizler de programlara katılabiliyor. Tarımsal faaliyette bulunanlar ile tarım veya orman işçileri de TYP’den yararlanabilecek.

İŞKUR, yönetmelik değişikliği uyarınca bu koşullara ilave olarak katılımcılar için hane geliri şartı da getirebilecek.

Programlara, adres kayıt sistemine göre aynı adreste ikâmet eden kişilerden yalnızca birisi katılabilecek. Sığınma evi, yurt gibi toplu yaşam alanlarında ikâmet edenler için bu şart aranmayacak.

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE YILDA 3 AY

Açık öğretim, yüksek lisans ve doktora öğrencileri haricindeki üniversite öğrencilerinin çalışma hayatıyla tanışmalarını sağlamak ve bu kişilere çalışma disiplini kazandırmak amacıyla haziran, temmuz, ağustos ve eylül aylarında 3 ay süreyle TYP uygulanıyor. Üniversite öğrencileri doğanın korunması, kültürel mirasın restorasyonu, korunması ve tanıtılması, kütüphanelerin bakımı ve düzeni, kamu kurumlarının kültürel ve sosyal hizmetlerinin desteklenmesi gibi işlerde çalıştırılıyor. Öğrencilere yönelik TYP’ler üç ay ile sınırlı. Öğrenciler haftada üç gün, günde 8 saat çalıştırılıyor. Ücretleri, günlük asgari ücret üzerinden hesaplanıyor. Üniversite öğrencilerine hafta tatili günleri için ödeme yapılmıyor.

(Ahmet Kıvanç / Habertürk)